ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Χαράλαμπος Βιλαέτης

Χαράλαμπος Βιλαέτης

Από τη Βικιπαίδεια

Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης (Πύργος Ηλείας, 1781, Λάλας Ηλείας, Ιούνιος 1821) ήταν Έλληνας αγωνιστής της επανάστασης του 1821.

Βιογραφία

Καταγόταν από σημαντική οικογένεια του Πύργου η οποία ήταν από τις πρώτες που κατοίκησαν την περιοχή. Γεννήθηκε το 1781 και υπηρέτησε το 1806 στη Ζάκυνθο με τον βαθμό του λοχαγού δίπλα στο Κολοκοτρώνη. Ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Το 1821 αναγνωρίστηκε αρχηγός των Ελλήνων στην Ηλεία. Ήταν αυτός ο οποίος σήκωσε τη Ελληνική Σημαία και κήρυξε την επανάσταση στον Πύργο.

Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης επινόησε πρώτος την ιδέα για αποκλεισμό των Τούρκων του Λάλα. Οχυρώθηκε στην θέση Στρέφι με 100 συντρόφους του. Στη μάχη τραυματίστηκε, αλλά παρά τον τραυματισμό του, δεν δίστασε να επιτεθεί σε έναν Μπέη και να τον σκοτώσει. Όμως ένας υπηρέτης του Μπέη τον πυροβόλησε πισώπλατα και τον σκότωσε. Οι Οθωμανοί στρατιώτες πήραν το κεφάλι του ως λάφυρο. Όταν πέθανε ήταν 40 χρονών. Χαραλάμπης Βιλαέτης. Τὸ ἀρχικὸ ὄνομα ἦταν Χαραλάμπης Βελαΐτης, διότι οἱ πρόγονοί του καταγόντουσαν ἀπὸ τὴ Βελᾶ Ἰωαννίνων. Ποιὸς ἦταν λοιπὸν αὐτὸς ὁ ποὺ ἔκαμε ἀμέσως μὲ τὴν ἔναρξη τῆς Ἐπαναστάσεως αἰσθητὴ τὴν παρουσία του στὴν Ἠλεία; Καὶ γιατί ἀπὸ πολλοὺς ἀναφέρεται μὲ τὸ ὄνομα Χαραλαμπάκης; Τὶς πληροφορίες μᾶς τὶς δίνει ὁ Πᾶνος Κ. Δροσόπουλος (Πᾶνος Κ. Δροσόπουλος. Χαραλαμπάκης Βιλαέτης. Ἐφημερίδα ὁ Δῆμος ἐν Πύργῳ τὴν 25 Μαρτίου 1891. Ἀρ. φύλλου 8 σελ. 23. Ἡ κατ’ ἐπανάληψη δημοσιευομένη φωτογραφία τοῦ Χ. Βιλαέτη εἶναι πλαστή, ἀνήκει δὲ στὸν Ἰωάννη Μαρκῆ Μιλαΐτη, ναυτικὸ καὶ εἶναι ζωγραφιὰ τοῦ Βαυαροῦ Κρατσάϊζεν): «...ὁ ἀρχηγὸς Χαραλαμπάκης Βιλαέτης, εἶδε τὸ φῶς τῆς ἡμέρας ἐν Πύργῳ. Ἀναπτυσσόμενος ἐν μέσῳ τῆς μεγάλης του οἰκογενείας τῶν Βιλαετῶν, παρ’ ᾗ τὸ κατὰ τῶν τυράννων μῖσος καὶ ὁ πρὸς ἐθνικὴν ἀπελευθέρωσιν πόθος ἐπιμελῶς καὶ κατὰ πατροπαράδοσιν ἐθάλποντο, ἐδιδάχθη τὴν πρὸς τὴν πατρίδα θερμὴν ἀγάπην, τὴν πρὸς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ἀφοσίωσιν, τὴν αὐταπάρνησιν καὶ ἀφιλοκέρδειαν. Ἐνωρὶς οἱ συμπολῖται του, βλέποντες τὴν πρὸς τὰ ὅπλα κλίσιν του, καὶ πλησσόμενοι ἐκ τοῦ μεγαλοπεροῦς καὶ ὑπερηφάνου παραστήματός του, ἤρξαντο νὰ θεωρῶσιν αὐτὸν ὡς μίαν τῶν μυχιωτέρων τοῦ μέλλοντος ἐλπίδα. Εἰς τὸ ἀστραπιαῖον τοῦ βλέμματος καὶ τὸ γοργὸν τοῦ βαδίσματος γενόμενον πάντοτε διὰ τοῦ ἄκρου τῶν ποδῶν καὶ μετ’ ἐλαφρᾶς κλίσεως τοῦ ὅλου σώματος πρὸς τὰ ἐμπρός, εἶχον ἤδη διακρίνει τὸ ταχύβουλον καὶ τὴν ἀποφασιστικότητα, τὸ θάρρος καὶ τὴν δραστηριότητα. Τῆς συμπεριφορᾶς τὸ ἀπέριττον καὶ ἀρρενωπόν, καὶ ἡ πρὸς τοὺς πάσχοντας εἰλικρινῶς ἐκδηλουμένη συμπάθειά του, εἶχον καταστή σει αὐτὸν καθ’ ὅλην τὴν ἐπαρχίαν δημοτικώτατον, οἱ πάντες δὲ ἄνευ διακρίσεως φύλου ἐκάλουν τὸν μεγαλόσωμον νεανίαν Χαραλαμπάκην. Ἀνίαν ὅμως αἰσθανόμενος εἰς τὸν ἀργὸν καὶ ἄδοξον βίον, ὃν κατ’ ἀνάγκην ἦγεν, ἐκζητῶν δὲ στάδιον ἀνάλογον πρὸς τὴν δρᾶσιν ἀκατασχέτως κλίνο ντα χαρακτῆρά του, ἐζήτησε ἐν τῇ ἀκμῇ τῆς ἡλικίας του καὶ ἔλαβε θέσιν εἰς τὸν Γαλλικὸν αὐτοκρατορικὸν στρατὸν κατέχοντα τότε τὰς Ἰονίους Νήσους...» Δὲν ἀναφέρει ὁ Δροσόπουλος ὅτι ὑπῆρξε κλέφτης, ὅπως διατείνεται ὁ Μαραζιώτης. Ἐκτὸς καὶ ἐὰν εἶχε κάποια διαφορὰ μὲ τοὺς Λαλαίους καὶ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ κατέφυγε στὴ Ζάκυνθο. Δυστυχῶς δὲν ὑπάρχουν πολλὰ ἔγγραφα, ἢ προφορικὲς παραδόσεις ποὺ νὰ παρουσιάζουν τὴ δράση τοῦ Βιλαέτη στὴ Ζάκυνθο. Ἀπὸ ὅσα μπορέσαμε νὰ μαζέψουμε συνάγεται, ὅτι τὸ 1807 ἦταν σημαιοφόρος τῆς Πελοποννησιακῆς Μπαταλονίας (πυροβολικοῦ), μὲ διοικητή της τὸν Ταγματάρχη Ἀναγνώστη Παπαγεωργίου καὶ καπετάνιο τὸν Κωνσταντῖνο Πετμεζᾶ (ΓΑΚ. Ἀρχ. Γιάννη Βλαχογιάννη. Γ 38, ἀριθ. ἐγγρ. 55.).

Τὸν Νοέμβριο τοῦ 1810 σὲ ἡλικία 30 ἐτῶν τὸν βρίσκουμε διοικητὴ λόχου, ὅπως τοῦτο φαίνεται ἀπὸ τὸ ἑξῆς ἔγγραφο (ΓΑΚ. Ἀρχ. Γιάννη Βλαχογιάννη. Γ 29, ἀριθ. ἐγγρ. 22.): (σὲ μετάφραση ἀπὸ τὸ Ἰταλικό. )

«Σημείωμα τοῦ πόσα ἔχει λαμβάνειν ὁ Δημήτριος Γαϊτάνης συμφώνως πρὸς τὰς μερίδας τοῦ καταστίχου τοῦ μαγαζίου ἀπὸ τοὺς στρατιώτας τῶν κάτωθι ἀναφερομένων λόχων, διὰ τοὺς ὁποίους ἐγγυηταὶ εἶναι οἱ καπετάνιοι: ....... τοῦ λόχου τοῦ καπιτὰν Χαραλαμπάκη Βιλαέτη γρόσια 12 παράδες 10... »

Τότε οἱ ἄλλοι διοικητὲς λόχων ἦσαν, ὅπως ἀναφέρονται στὸ ἔγγραφο ὁ Πετμεζᾶς, ὁ Δράκος, ὁ Ἀναγνωσταρᾶς καὶ ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. 
Στὸν Ἀγγλικὸ στρατό, ὅπου κατετάγη ἐπίσης, ἔλαβε τὸν βαθμὸ τοῦ λοχαγοῦ καὶ διακρίθηκε ἰδιαίτερα στὴν κατάληψη τῆς Ἁγίας Μαύρας (Λευκάδας). Γιὰ τὸν χαρακτῆρα καὶ τὴ συμπεριφορά του ἔχουμε πληροφορίες ἀπὸ τὸν Φωτᾶκο καὶ τὸν Δροσόπουλο. Γράφει ὁ Φωτᾶκος (Φωτᾶκος. Βίοι Πελοποννησίων Ἀνδρῶν, σελ. 29. (Ἔκδοσις 1961)): «ἡ τότε διαγωγή του καὶ ἡ φρόνιμος γενναιότης του, ἡνωμέναι μὲ τὴν εὐγενῆ ὑπερηφά νειαν, ἠνάγκαζον τοὺς ἀξιωματικοὺς Ἕλληνας καὶ Ἄγγλους, ὥστε κανεὶς νὰ μὴν τολμᾶ νὰ κάμῃ κατ’ αὐτοῦ τὴν παραμικρὰν περιφρόνησιν, διότι ἀμέσως τοὺς ἐζήτει ἱκανοποίησιν, καὶ τοῦτο τοὺς εἶχεν ὅλους τρομάξει...» Ὁ Δροσόπουλος ἀναφέρει ἕνα περιστατικὸ μεταξὺ τοῦ Κολοκοτρώνη καὶ τοῦ Χ. Βιλαέτη (Πᾶνος Κ. Δροσόπουλος, ὅπ. παραπ.):
«...Τοὺς δύο τούτους ἄνδρας ἀμοιβαία ἐκτίμησις διὰ στενῆς εἶχε συνδέσει φιλίας. Συνέβη μάλιστα μεταξὺ τῶν δύο ἐξόχων τούτων ἀνδρῶν καὶ τὸ ἑξῆς: Ὁπόταν Ἀγγλικὰ πλοῖα μετέφερον ἀμφοτέρους, ὁμοῦ μετ’ ἄλλων ἐκ Ζακύνθου εἰς Λευκάδα πρὸς κυρίευσιν τοῦ ὑπὸ τῶν Γάλλων κατεχομένου φρουρίου αὐτῆς, ὁ Βιλαέτης κατελήφθη κατὰ τὸν πλοῦν ὑπὸ ναυτίας. Τοῦτον ὁ Κολοκοτρώνης φιλικῶς ἐμυκτήριζε διὰ τὸ πάθημα, λέγων αὐτῷ, ὅτι δὲν εἶναι διὰ τίποτε. Κεντη θεὶς ὁ Βιλαέτης ἀπήντησεν ἀγερώχως, ὅτι μόλις ἀποβιβασθῶσιν θὰ δείξῃ τὸ ἐναντίον. Καὶ ἀληθῶς ὁ Βιλαέτης ἐπροθυμοποιήθη νὰ τὸ δείξῃ διότι, κατὰ τὴν γενομένην ἅλωσιν τοῦ φρουρίου πρῶτος ἐπάτει ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων αὐτοῦ...»

Ὁ Χαραλάμπης Βιλαέτης, ἦταν ἐξάδελφος τοῦ Ἰωάννη Βιλαέτη, ποὺ μὲ τὴν ἔναρξη τῆς Ἐπανάστασης βρίσκοταν ὅμηρος στὴν Τριπολιτσᾶ. Δὲν γνωρίζουμε τὸ λόγο τῆς μετάβασής του στὴν Ζάκυνθο. Ὑπάρχει ἡ ἄποψη ὅτι λόγω τῶν συχνῶν ἐπαφῶν τῶν Ἠλείων μὲ τοὺς Ζα κυνθίους καὶ τῆς ἐφέσεώς του στὰ πολεμικὰ κατετάγη στὸν Ἀγγλικὸ Στρατό. Πάντως ὅταν τὸ 1806 ὁ Θ. Κολοκοτρώνης κυνηγημένος ἀπὸ τοὺς Τούρκους κατέφυγε στὴ Ζάκυνθο ὁ Βιλαέτης ὑπηρετοῦσε τότε στὸν Ἀγγλικὸ Στρατό. Ὁ Κανέλλος Δεληγιάννης τὸν θεωρεῖ φυγάδα (Καν. Δεληγιάννης. Ἀπομνημονεύματα. τ. Α΄ σελ 39.) καὶ γράφει ὅτι ὁ Κολοκοτρώνης. «...ἔστειλε φίλους τινὰς τῶν προκρίτων τῶν χωρίων νὰ τοὺς ἀναγγείλουν (τῶν κλεπτῶν)... καὶ νὰ τοὺς προτρέψουν νὰ ἀπέλθουν εἰς τὴν Ζάκυνθον, ὅπου ὑπῆρχον καὶ ἄλλοι φυγάδες Ἕλληνες καὶ ἀποτελοῦσαν ἓν σῶμα στρατιωτικὸν καὶ ἐγυμνά ζοντο τὴν τακτικὴν ὑπὸ τοῦ Ἄγγλου Ρικάρδου Τσιούρτς, καὶ ὑπὸ τῶν Ἀξιωματικῶν Ἠλίαν Χρυ σοσπάθην, Χαραλάμπην Βιλαέτην, Ἀναγνωσταρᾶν καὶ ἄλλους...». Ἡ χήρα τοῦ γιοῦ του Δη μητρίου, Πουλχερία, ὑπέβαλε τὴν 9ην Ἰουνίου 1865 στὴν ἐπὶ τῶν Ἐκδουλεύσεων τοῦ Ἀγῶνος Ἐπιτροπὴ αἴτηση, στὴν ὁποία ὑπάρχουν μερικὰ στοιχεῖα γιὰ τὴ δράση τοῦ Χαραλάμπη Βιλα έτη στὴν Ἐπανάσταση, ἀλλὰ καὶ τὴν προεπαναστατική του (Ἐθνικὴ Βιβλιοθήκη τῆς Ἑλλάδος. Ἀρχ. Ἀγωνιστῶν. Ἀρ. 17.252.). Γράφει μεταξὺ ἄλλων: «...ὁ ἀείμνηστος Χαράλαμπος Βιλαέτης ὑπηρέτησεν ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ Στρατηγοῦ Σὲρ Ριχάρδου Τζιὼρτζ εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς Ἀγγλίας εἰς τὴν Ἑπτάνησον καὶ ἀλλαχοῦ καὶ ἦτο ἔνας ἐκ τῶν ἀξιωτέρων λοχαγῶν, ὅστις ἠρίστευσεν εἰς ὅλας τὰς ὑπηρεσίας καὶ κατ’ ἐξοχὴν εἰς τὴν κυρίευσιν τοῦ Φρουρίου τῆς Ἀγίας Μαύρας. Ὁ στρατηγὸς Τζιὼρτζ ὁ ἀρχαιότερος τῶν φιλελλήνων προε τοίμαζε τοὺς ἀξιωματικοὺς καὶ ὅλον τὸ σύνταγμα ἀπὸ τὸ 1810 (δέκα) διὰ τὴν ἐπανάστασιν καὶ τὴν ἀνεξαρτησίαν τοὺ Ἔθνους. (σ. Καμμία προετοιμασία γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία τῆς Ἑλλάδος δὲν ἐγίνοταν ἀπὸ τὸν Church, ἀλλὰ ἡ ἐκπαίδευση ἐγίνετο γιὰ τὴν Ἀγγλία. Γιὰ τὸν Church γράφει ὁ Crockerell, ὅτι τοὺς Ἕλληνες τοῦ συντάγματὸς του «...τοὺς κολακεύει ἀποκαλώντας τους Ἕλληνες, τοὺς δείχνει τὰ κεφάλια τῶν ἡρώων καὶ φιλοσόφων τους, ποὺ εἶναι ζωγραφισμένα σὲ κάθε τοῖχο τοῦ σπιτιοῦ του καὶ γενικῶς πασχίζει νὰ διεγείρει τὸν ἐνθουσιασμόν τους...». Φυσικὰ αὐτὸ ἐγίνοταν γιὰ νὰ ἀποκτήσουν μεγαλύτερο ζῆλο καὶ ἐνθουσιασμὸ καὶ νὰ τὸν ἐπιδεικνύουν σὲ κάθε περίπτωση. Μπορεῖ ὁ Church νὰ θεωρῆται φιλέλληνας, ὅμως δὲν ἔπαυε νὰ εἶναι πράκτορας τῆς Ἀγγλίας.) Τοὺς ἐφοροῦσε ὅλον τὸ σύνταγμα Ἑλληνικὰ μὲ τὴν περικεφα λαίαν, τὸ μέτωπον τῆς ὁποίας ἔχον (sic) τὸν φοίνικα εἰς τὸ ξίφος τὸ εἴθε καὶ εἰς τὰς ἐπωμίδας κεφαλὴν λέοντος...». Ὅταν ἐξερράγη ἡ Ἐπανάσταση οἱ Πύργιοι δὲν εἶχαν ὅπλα, ἢ εἶχαν πρω τόγονα τοιαῦτα. Γράφει στὴ συνέχεια ἡ νύφη του γιὰ τὸν Χ. Βιλαέτη: «Ὁ Χαράλαμπος Βι λαέτης ἐπὶ κεφαλῆς τῶν συμπατριωτῶν του ἔλαβε τὰ ὅπλα καὶ τοὺς ὁδήγησεν εἰς τὸν ἀγῶνα, καὶ ἐπειδὴ τότε ὀλίγοι εἶχον ὅπλα καὶ ὡπλίσθη ὁ καθεὶς ὅπως ἠδυνήθη μὲ σιδηρᾶ κάθε εἴδους καὶ τὸν ἠκολούθησαν...».

Γιὰ τὴν αἴτηση τῆς χήρας τοῦ γιοῦ του Πουλχερίας ἀναφέρονται ἐπὶ πλέον καὶ τὰ ἑξῆς σχετικὰ μὲ τὸν γιὸ τοῦ Χαραλάμπη:
«... ὁ υἱὸς Δημήτριος Βιλαέτης ὡς νέος ἦτο εἰς Ζάκυνθον καὶ μετὰ καιρὸν ἦλθεν εἰς Ἀθή νας πάμπτωχος, διότι ὁ πατήρ του ἐξώδευσεν ὅ,τι ἂν εἶχεν εἰς τοὺς στρατιώτας πρὶν φονευθῆ. Ὁ κύριος Μόστρας (Μόστρας. Τέως γραμματεὺς τοῦ Μητροπολίτη Οὐγγροβλαχίας Ἰγνατίου) εἶδεν αὐτὸν τὸν νέον μίαν ἡμέραν καὶ τὸν ἠρώτησεν πῶς ὀνομάζεται καὶ τοῦ εἶπε Δημήτριος Βιλαέτης, υἱὸς τοῦ Χαραλάμπου Βιλαέτη, τὸν ἐπῆρεν ἀμέσως καὶ τὸν ἐπαρουσί ασεν εἰς τὸν στρατηγὸν Τζιούρτζ, καὶ ὁ στρατηγὸς διὰ τὴν ἀγάπην καὶ τὸν ἡρωϊσμὸν τοῦ πατρός του τὸν ἐπῆρε διὰ περίπου (δυσανάγνωστο) ἔτη ἕως <ὅτου> ἔλαβε δασονομικὴν ὑπηρεσίαν καὶ ἔπειτα ἔλαβε ἕναν βαθμὸν ἀνθυπολοχαγοῦ...» Ἀργότερα ἔγινε δασάρχης Ἀττικῆς, Ἀργολίδος καὶ Εὐβοίας. Ἀσθένησε στὴν ὑπηρεσία του καὶ πέθανε. Ἄφησε 2 παιδιὰ ὀρφανά, τὰ ἐγγόνια τοῦ Χαραλάμπη Βιλαέτη «...ὁ ὁποῖος ἔπεσεν εἰς τὴν μάχην ὡς ὁ Μάρκος Μπότζαρης καὶ ἔδωσε τρόμον εἰς τοὺς Τούρκους».
Ὅταν ἐπρόκειτο νὰ ἐκραγῆ ἡ Ἐπανάσταση ὁ Χ. Βιλαέτης πέρασε κατόπιν ἐντολῆς τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας τῆς Ζακύνθου μὲ τὸ πλοῖο τοῦ Λουκᾶ Ἀκρατόπουλου στὴν Πελοπόννησο καὶ προσωρμίσθη στὸ Κορακοχώρι, ἔχοντας μαζύ του 150 περίπου ἄνδρες. Ἡ ἀκριβὴς ἡμέρα τῆς ἀφίξεώς του δεν εἶναι γνωστή. Γνωρίζουμε ὅμως ἀπὸ τὸν Δροσόπουλον, «...ὅτι ἀπὸ τοῦ μηνὸς Μαρτίου ἀναλαβὼν τὴν ἐν τόπῳ ἀρχηγίαν, ἤρξατο ἐκ τοῦ ἐμφανοῦς ἐπαναστατικῶς πολιτευόμενος...»

Μὲ τὴν ἔναρξη τῆς Ἐπανάστασης ἀναδείχτηκε ἀμέσως ἠ στρατιωτικὴ μορφὴ τοῦ Βιλαέτη. Μετὰ τὴ μάχη τῆς Ἀγουλινίτσας καὶ τὴν ἧττα σὲ αὐτὴ τῶν Λαλαίων, ὁ Χ. Βιλαέτης ἐπὶ κεφαλῆς πεντακοσίων Πυργίων καὶ Ἠλείων ἀπὸ τὰ γύρω χωριὰ ἐστρατοπέδευσε κοντὰ στὸ χωριὸ Στρέφι, τὸ ὁποῖο ἀπεῖχε τρεῖς ὧρες δρόμο ἀπὸ τὸ Λάλα. Πρὸς βοήθειά του ἔσπευσαν καὶ περὶ τοὺς ἑκατὸ Τριφύλιοι, ὑπὸ τὸν Δημήτριον Κινᾶν καὶ τὸν Σταῦρο Σαρενίτη, ἀπὸ τοὺς στρατοπεδεύσαντες κοντὰ στὴ Βολάντζα μετὰ τὴ μάχη τῆς Ἀγουλινίτσας, κατέλαβαν δὲ τὸ χωρίον Λαντζόη ὁ Γεώργιος Κόλλιας καὶ Σαράντης Γουρδούλης Πύργιοι, οἱ διατηροῦντες τὸ σῶμα τοῦ πνιγέντος Ἰωάννου Γιαννοπούλου Πυργίου μὲ 30 καὶ οἱ Καμπασαῖοι μετ’ ἄλλων Ζακυνθίων ἕως 30. Καὶ ἐπειδὴ ἀπὸ τοὺς ἐν Λαντζόη τινὲς μετέβησαν εἰς τὸ χωρίον Χελιδόνι καὶ ἥρπασαν τὰ πρόβατα τοῦ Κυρίου τοῦ χωρίου Καραχούσου, οἱ Λαλαῖοι τὴν 10.... ἐξεστράτευσαν ἕως 1500 καὶ ἐπολιόρκησαν τοὺς ἐν Λαντζόῃ...». Τὸ πρωὶ τῆς 10ης Μαΐου 1821, 1500 περίπου Λαλαῖοι ἐπὶ κεφαλῆς τῶν ὁποίων ἦταν ὁ Ρα ΐπαγας ἐκστρατεύουν κατὰ τῶν Ἑλλήνων ποὺ βρίσκονταν στὸ Λαντζόϊ, καταλαμβάνουν με ρικὰ σπίτια καὶ ἀρχίζουν νὰ πολιορκοῦν, ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι βρίσκονταν στὰ σπίτια τῆς πρὸς τὸ Λάλα πλευρᾶς τοῦ χωριοῦ. Στὴ μάχη αὐτὴ Ἕλληνες καὶ Λαλαῖοι ἐπολέμησαν μὲ πολὺ θάρρος. Στὴν πρώτη ἐπίθεση τὼν Λαλαίων σκοτώθηκε ὁ γιὸς τοῦ ἰδιοκτήτη τοῦ χωριοῦ Χελιδόνι Νεζίφης Καραχοῦζος. Οἱ Καμπασαῖοι μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τοὺς ἀρχηγούς τους ἀποτελοῦσαν ὑπόδειγμα ἀνδρείας. Ὅταν ὁ Χαραλάμπης Βιλαέτης ἄκουσε γιὰ τὴν μάχη ποὺ ἐγίνετο εἶπε κατὰ τὸν Φιλήμονα (Ἰωάννης Φιλήμων, ΔΙΕΕ, Δ΄ σελ. 299-300.) «Ὅποιος εἶναι χριστιανὸς καὶ παληκάρι ἂς ἔλθῃ μαζῆ μου!» καὶ κατευθύνθηκε πρὸς τὸ Λαντζόϊ γιὰ νὰ βοηθήσει τοὺς ἐκεῖ ἀμυνομένους, ὄχι μέσω τῶν χωριῶν Ἀρβανίτι καὶ Καράτουλα, ἀλλὰ διὰ τῆς πεδινῆς ὁδοῦ, ἀπὸ τοὺς λόφους, ποὺ καλύπτονται ἀπὸ δένδρα πρὸς τὴν περιοχὴ τοῦ Σμύλα, ὅπου ὑπῆρχε ἕνας μύλος. Στὴν πρόσκλησή του, τὸν ἀκολούθησαν μόνον ἑκατό. Γράφει ὁ Σαλαφατῖνος (Ἠλ. Σαλαφατῖνος, σελ. 30.): «...Οἱ δὲ Τοῦρκοι ἰδόντες αὐτοὺς ἐρχομένους ἄφησαν ὀλίγους εἰς τὴν πολιορκίαν, καὶ ἐνέδρευον αὐτούς, οἵτινες ἀπροσέκτως προχωροῦντες ἐνέπεσαν εἰς τὴν ἐνέδραν, ὥστε εἰς τὴν πρώτην προσβολὴν οἱ περὶ τὸν Βιλαήτην ἐτράπησαν, φονευθέντων τινῶν, καὶ τοῦ Σταύρου Σαρενίτου, οἱ Τοῦρκοι τοὺς παρακολουθοῦν, καὶ ἤθελον καταστρέψει τοὺς πλείστους, ἐὰν ὁ Βιλαήτης μετὰ 15 Πυργίων καὶ 13 Ἀρκαδίων δὲν κατελάμβανε παρακειμένην τινὰ ἄμπελον ἐκ τῶν τοῦ Λαντζόη...». Στὴ συνέχεια παραθέτουμε τὴν περιγραφὴ τῆς μάχης ἀπὸ τὸν Φιλήμονα, διότι εἶναι ἡ καλύτερα περιγραφομένη: «...Οἱ Τοῦρκοι ὀλίγους βλέποντες αὐτούς, ἀντεξῆλθον πολλοὶ ἐκ τοῦ Λαντζοΐου, καὶ συνηντή θησαν μετὰ τοῦ Βιλαέτου παρὰ τὸν μυλῶνα καὶ ἐπὶ τοῦ πεδίου τοῦ Ζμίλα. Ἡ μάχη ἤρξατο· καὶ ὁ μὲν σημαιοφόρος τοῦ Βιλαέτου πληγώνεται, ὁ δὲ Σαρνανίτης φονεύεται, καὶ τὸ ἐχθρι κὸν ἱππικὸν ἀποχωρίζει τοὺς πλειοτέρους, παρεγκλίναντας πρὸς τοὺς λόφους. Τότε ὁ Βιλαέτης μετὰ δεκαπέντε Πυργίων καὶ δεκατριῶν Τριφυλίων κατέλαβε παρακείμενόν τινα ἀμπελῶνα ἐκ τῶν τοῦ Λαντσοΐου, καὶ ἔδωκεν μέτωπον. Ἀλλὰ ἔμειναν τὰ νῶτα αὐτοῦ ἀπροφύλακτα, διότι ὀλίγους εἶχε, καὶ ἐκ τῆς εὐκαιρίας ταύτης ὠφελούμενοι οἱ Λαλαῖοι, ἐκύκλωσαν τὸν ἄνδρα πολε μοῦντες αὐτὸν ἔμπροσθεν καὶ ὄπισθεν. Ὁ Βιλαέτης ἤδη πληγώνεται τὴν κεφαλήν· ἀλλὰ καὶ ἐν τοιαύτῃ κατά στάσει ὤν, μάχεται καὶ ἐνθαρρύνει τοὺς ὀλίγους αὐτοῦ γενναίους. Οἱ ἐν Βολάντζῃ καὶ Βέχρου ἐκινήθησαν πρὸς βοήθειαν· ἰδίως δὲ ἐκ Βέχρου ὁ Ἰωάννης Καϊάφας (σ. Ὁ Κρεστενίτης τὸν ὀνομάζει Ἰωάννη Ἀθανασόπουλο) μετὰ τεσσαράκοντα ἔδραμε πρὸς τὸ χωρίον Λάνθης, ὅπως βοηθήσῃ ἐκ τῶν νώτων τοὺς περὶ τὸν Βιλαέτην· αἱ θέσεις ὅμως ἦσαν προκατειλημέναι. Ὁ Κινᾶς ἐξελθὼν τοῦ ἀμπελῶνος, μονομαχεῖ διὰ τοῦ ξίφους πρὸς τὸν Μουσταφᾶν Χάζον, ὀνομαστὸν Λαλαῖον, καὶ καταβάλλει αὐτόν· ἀλλὰ φονεύεται καὶ οὗτος παρά τινος ὑπηρέτου τοῦ Τούρκου διὰ πυροβολίου. Ἐπὶ τέλους πίπτουσιν ὁ Βιλαέτης καὶ οἱ ἄλ λοι, ἐξ ὧν τρεῖς μόνον ἔζων κατὰ τὴν τελευταίαν ὁρμὴν τῶν Λαλαίων, καὶ ἐξ αὐ τῶν εἷς μόνος, πεπληγωμένος τὸν πόδα, ἐσώθη παραδόξως κρυβεὶς ἐν κοιλώματι δένδρου. Ὠνομάζετο Βακοδιονύσιος. (Σ. Ὁ τραυματισθεὶς στὴν μάχη λεγότανε Δημητρακόπουλος Διονύσιος ἢ Μπακούλης καὶ ὄχι Βακοδιονύσιος ὅπως ἀναφέρει ὁ Φιλήμων, κατάγοταν δὲ ἀπὸ τὸν Πύργο. Σύμφωνα μὲ βεβαίωση, ποὺ ὑπογράφεται ἀπὸ τὸν Γ. Μήτζου (ΈΒΕ. Ἀρχ. Ἀγων.) ἐπολέμησε ὑπὸ τὸν Χαραλάμπη Βιλαέτη στὴ μάχη δὲ τοῦ Λαντζοΐου ἐτραυματίσθη βαρειὰ στὸ ἀρ. χέρι καὶ ἀριστερὸ πόδι. Ὁ Λ. Κρεστενίτης περιγράφοντας τὴν μάχην γράφει (σελ. 31): «...Εἰς τὴν ἔφοδον τῶν Τούρκων τρεῖς ἐκ τῶν μετὰ τοῦ Βιλαήτου ἔτρεξαν πρὸς τοὺς Ἕλληνας καὶ ἔφθασαν εἰς τοὺς ἐλθόντας ἀπὸ Μπέχρου, οἱ ὁποῖοι ἐπλησίασαν πολὺ τοὺς πολιορκουμένους, ἀλλ’ εἷς ἐξ αὐτῶν Σαρενίτης ἐφονεύθη καὶ εἷς Πύργιος ἐπληγώθη εἰς τὴν χεῖρα Διονύσιος Μπακούλης τὸ ὄνομα, ὅστις ζεῖ εἰσέτι (σ. τὸ 1853), ὁ δὲ ἄλλος Πύργιος ἐσώθη».) Οἱ δὲ Τοῦρκοι, τεμόντες τὰς κεφαλὰς τῶν πεσόντων Ἑλλήνων, καὶ ὡς ἴδιον τρόπαιον θέσαντες τὴν τοῦ Βιλαέτου ἐπὶ κάμακος ἀπῆλθον εἰς τὸ Λάλα ἐν πλήρει θριάμβῳ. Τοὺς ἐν Λαντσοΐῳ κεκλεισμένους περιε φρόνησαν πλέον καὶ ἐγκατέλειψαν, ἀφ’ οὗ κατέστρεψαν τὸν Βιλαέτην, ὡς μόνον ὄντα τὸ φόβητρον τούτων. Παρὰ τὸν γενναῖον καὶ λίαν φιλότιμον Βιλαέτην, ἄγοντα ἤδη τὸ τεσσαρακοστὸν ἔτος τῆς ἡλικίας αὐτοῦ, ἐθυσιάσθησαν ὑπὲρ τοὺς τριάκοντα Ἕλληνες, καὶ περὶ τοὺς τριάκοντα πέντε ἐλογίσθησαν οἱ φονευθέντες καὶ πληγωθέντες ἐχθροί...». Ἡ χήρα τοῦ γιοῦ τοῦ Χ. Βιλαέτη Πουλχερία στὴν αἴτησή της στὴν ἐπὶ τῶν Ἐκ δουλεύσεων τοῦ Ἀγῶνος Ἐπιτροπὴν ἀναφέρει σχετικὰ μὲ τὴν μάχη τὰ ἑξῆς: «...Αὐτὸς δὲ ὁ Βιλαέτης βλέποντας τὸ μέγα πλῆθος τῶν Τούρκων καὶ τὸν ἄτα κτον ὁπλισμὸν τῶν ἰδικῶν του, τοὺς διέταξε νὰ τραβηχθοῦν ἐπάνω εἰς τὸ βουνὸ καὶ νὰ μείνουν μαζύ του ὅσοι ἔχουν ἀμετάτρεπτον ἀπόφασιν νὰ σκοτωθοῦν μαζύ του, ἐκλέχθησαν εἴκοσι πέντε καὶ ἔμειναν μαζύ του καὶ οἱ ἄλλοι ἐταβήχθησαν εἰς τὸ βουνό... Ἦλθαν οἱ Τοῦρκοι καὶ ἄρχισαν νὰ προσβάλλουν τὸ ταμποῦρι μὲ μεγάλην ὁρμήν, ἀλλ’ οἱ 26 ἥρωες ἀπήντησαν ἀνδρείως, ὥστε εἰς διάφορα πεισματώδη γερού σια 5 ὡρῶν ἐσκοτώθησαν ὅλοι καὶ ἔμεινεν ὁ Χαράλαμπος Βιλαέτης ζῶν μὲ δύο πληγάς. Τότε ἐβγῆκεν ἀπὸ τὸ ταμποῦρι καὶ ὥρμησε κατὰ τῶν Τούρκων, ἐφόνευσεν ἕναν μπέη καὶ ἕνας Ἄραψ, ὄπισθεν τοῦ ἔδωσε μίαν πιστολιὰν καὶ τὸν ἀποσκότωσεν καὶ οὕτως ἐτελείωσεν ἡ μάχη.

Ἐμέτρησαν οἱ Τοῦρκοι τοὺς φονευμένους Ἕλληνας καὶ τοὺς εὗρον 26, ἐμέτρησαν καὶ τοὺς φονευμένους Τούρκους καὶ τοὺς εὗρον 350...». Ὁ ἀριθμὸς τῶν νεκρῶν Λαλαίων ποὺ ἀναφέρει ἡ Βιλαέτη εἶναι ὑπερβολικός. Παρουσιάζουμε τὴν ἀπὸ τὸν Church περιγραφὴ τῆς μάχης, σὲ βεβαίωσή του:

«...Ὁ Χαράλαμπος Βιλαέτης ὡς ἀρχηγὸς τῶν συμπατριωρῶν του τοὺς ἐσύ ναξε καὶ ἐπὶ κεφαλῆς αὐτῶν τοὺς ὡδήγησεν εἰς τὸν ἀγῶνα, ἐπῆγεν εἰς τοῦ Λάλα. Οἱ ἐχθροὶ εὐγῆκαν ἀπὸ τὰ φρούρια καὶ ἐπήγαιναν ἐναντίον του, ἀλλὰ ἀφοῦ εἶδεν αὐτὸς ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἦτον πολλοὶ καὶ οἱ ἐδικοί του δι’ ἔλλειψιν ὅπλων /ὡσὰν ὁποὺ εἰς τὰς ἀρχὰς δὲν εὑρίσκονταν ὅπλα/δὲν ἦτον καλῶς ὁπλισμένοι τοὺς διέταξε νὰ τραβηχθοῦν εἰς τὸ βουνὸ καὶ νὰ μείνουν μαζύ του ὅσοι εἶχαν τὴν ἀμετάτρεπτον ἀπόφασιν νὰ σκοτωθοῦν μαζύ του, τότε ἐκλέχθησαν 25 καὶ οἱ ἄλλοι ἐτραβήχθησαν εἰς τὸ βουνό. Ἦλθον οἱ Τοῦρκοι εἰς μεγάλον ἀριθμὸν καὶ διὰ πέντε ὥρας κατὰ συνέ χειαν, τοῦ προσέβαλον τὸ ταμποῦρι τρομερά. Οἱ 26 ἥρωες ὅμως ἀντέτεινον ἡρωικῶς ἕως ὅτου ἐφονεύθη ὁ Χαράλαμπος Βιλαέτης. Τότε εὐγῆκεν ἀπὸ τὸ ταμποῦρι του καὶ ὥρμησε κατὰ τῶν Τούρκων. Ἐφόνευσεν ἕναν μπέην, ἀλλὰ ὁ σεΐζης τοῦ μπέη τοῦ ἔδωσε μίαν πιστολιὰν ὄπισθεν καὶ οὕτω ἡ μάχη αὕτη ἐτελείωσεν. Ἐμέτρησαν οἱ Τοῦρκοι τοὺς φονευμένους Ἕλληνας καὶ τοὺς εὗρον 26, ἐμέτρησαν καὶ τοὺς φονευμένους Τούρκους καὶ τοὺς εὗρον 350.

Ταῦτα εἶναι γνωστὰ εἰς ὅλους καὶ τὰ ἐπληροφορήθην ἀπὸ πολλούς...».
Ὁ Κανέλλος Δεληγιάννης (Κανέλλος Δεληγιάννης. Ἀπομνημονεύματα, τ. 1ος, σελ. 220.) ἀναφέρει: «...Ὁ περιβόητος ἐκεῖνος ἄνδρας Χαραλάμπης Βι λαέτης εὑρεθεὶς εἰς ἓν χωρίον μὲ 46 στρατιώτας, βλέπων τὸν κίνδυνον τῶν Καμπασαίων ἀπεφάσισε νὰ τρέξῃ πρὸς βοήθειάν των, ἢ νὰ τοὺς σώσῃ, ἢ νὰ συναποθάνῃ μ’ αὐτούς. Εὐρέθη ἐπίσης εἰς τὸ αὐτὸ χωρίον καὶ ὁ Ἀναγνώστης Πα πασταθόπουλος μὲ 160, τὸν ὁποῖον προέτρεψε καὶ παρεκάλεσε νὰ ὑπάγουν μαζί. Ἀλλ’ αὐτὸς τὸν ἀπήντησεν, ὅτι νὰ ξεκινήσῃ ὁ Βιλαέτης καὶ κατόπιν φθάνει καὶ αὐτὸς ἐν λόγῳ τιμῆς, ἀλλ’ ἐκ τῆς δειλίας του τὸν ἠπάτησε καὶ ἀντὶ νὰ τὸν ἀκολουθήσῃ ὠπισθοδρόμησε καὶ τὸν ἐγκατέλειψε.»

Ὁ θάνατος τοῦ Χ. Βιλαέτη εἶχε μεγάλο ἀντίκτυπο στοὺς Ἠλείους καὶ κυρίως τοὺς Πυρ γίους. Ὅπως ἀναφέρει ὁ Καν. Δεληγιάννης μὲ τὸν θάνατό του «...ὑστερήθη ἡ Πελοπόννησος πρόωρα ἕναν ἐκ τῶν προμάχων της...».Ὅπως ἀναφέρει ὁ Φιλήμων, ἡ ἀπουσία τοῦ Χ. Βιλαέτη ἔγινε αἰσθητή, ὥστε «... οἱ Λαλαῖοι οὐ μόνον ἐλεηλάτουν ἔκτοτε καὶ ἔκαιον ἄνευ ἀντιστάσεώς τινος καὶ τὰ ἀπώτερα χωρία τῆς Ἤλιδος, ἀλλὰ καὶ μέχρι τῶν ὁρίων τῆς Ἀχαΐας προεχώρουν θύοντες καὶ ἀπολύοντες...».

Ἡ ἐπὶ τῶν Ἐκδουλεύσεων Ἐπιτροπὴ τοῦ Ἀγῶνος τὸν κατέταξε στὴν Β΄ τάξη τῶν Ἀξιωματικῶν. Ἔχει ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον ἡ ἀπόφαση τῆς Ἐπιτροπῆς καὶ οἱ διαφωνίες ποὺ προέκυψαν, γιὰ τὴν κατάταξή του. Ἀναφέρεται στὴν ἀπόφαση τῆς Ἐπιτροπῆς :

«Ν<έον> Μ<ητρῶον>. ἀρ. 165. Χαράλαμπος Βιλαέτης. Εἶναι κατατεταγμένος εἰς τὴν Β’ Τάξιν, ὅταν δὲν εἶναι κατατεταγμένος ὁ Κουμανιώτης ἀπὸ τὰς Πάτρας, ὁ Λεχουρίτης ἀπὸ τὰ Καλάβρυτα, ὁ Νέζος ἀπὸ Ἄργος».

Στὸ ὑπ’ ἀριθ. 17255 ἔγγραφο τοῦ Ἀρχ. Ἀγωνιστῶν ἀναφέρεται ἡ ἀπόφαση τῆς Ἐπιτροπῆς γιὰ τὴν ἔνταξή του :

« Ὁ Χαράλαμπος Βιλαέτης ὑπῆρξεν ἀρχηγὸς τοῦ μόνου σώματος, τὸ ὁποῖον ἐπολιόρκησε τοὺς Γαστουναίους εἰς τὸ Χλουμούτζι καὶ ἐπολέμησεν εἰς τὸ πεδίον τῆς μάχης...

Οἱ πολιορκοῦντες ἦσαν ἕως 700, διότι δὲ ἐκινήθησαν οἱ Λαλαῖοι καὶ ἐπειδὴ τὸ μέρος τοῦτο εἶναι πεδινόν, ὁ Χαραλαμπάκης ἔλυσε τὴν πολιορκίαν. Οὗτος ὅμως μετὰ παρέλευσιν ὀλίγου χρόνου ἐσύστησεν εἰς τὸ χωρίον Στρέφι στρατόπεδον, κωλῦον τὰς ἐπιδρομὰς τῶν Λαλαίων, οὗτοι δὲ ἐκινήθησαν κατ’ αὐτοῦ πανστρατιᾷ καὶ πλησίον τοῦ χωρίου Λαντζόϊ εἰς τὸ πεδινὸν μέρος ἐσυγκρούσθησαν καὶ τὸ Σῶμα τοῦ Χαραλαμπάκη ἐσκορπίσθη καὶ μείνας μὲ ἕναν ἀριθμὸν περὶ τοὺς 30 ἐπολέμησε περίπου τὰς 5 ὥρας καὶ ἔπεσεν οὕτως ὡς καὶ οἱ λοιποὶ ἐκτὸς ἑνὸς σωθέντος. 

Δέον ὅθεν νὰ καταχθῇ εἰς τὴν οἰκείαν θέσιν».

Ὑπῆρξε μέλος τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. Ὅταν τὸ 1863 ἔγινε ἀπὸ τὴν Ζάκυνθο ἡ ἀνακο μιδὴ τῶν λειψάνων τῆς γυναίκας τοῦ Κολοκοτρώνη, μιλώντας στὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῶν Λατίνων ὁ Ἱστορικὸς τῆς Ἑπτανήσου Παν. Χιώτης ἀναφέρθηκε καὶ στὸν Χ. Βιλαέτη:
«...Εἰς αὐτὸν τὸν Ναόν, ὅπου εἴμεθα τώρα, τὰ τέκνα τοῦ Κολοκτρώνη εὑρίσκουσι στημέ νην κολυμβήθραν τοῦ ἐθνικοῦ βαπτίσματος·... ἐνώπιον μαρτύρων τοῦ Παγκάλου, τοῦ Ἀναγνω σταρᾶ, τοῦ Νικήτα, τοῦ Πετμεζᾶ, τοῦ Κολιόπουλου, τοῦ Βαρβίου, τοῦ Ρώμα, τοῦ Βιλαέτη, τοῦ Φλαμπουριάρη.. δίδεται αὕτη ἡ ὑπογραφὴ ἀπὸ τὸν Χριστόν, ὅτι αὐτοὶ ὑπόσχονται νὰ ἀπο πλύνωσι τὰς ἀνομίας των...» Οἱ κρίσεις τῶν ἀπομνημονευτῶν καὶ Ἱστορικῶν τῆς Ἐπαναστάσεως γιὰ τὴν ἀξία τοῦ Χ. Βιλαέτη παρουσιάζονται στὰ περὶ τοῦ θανάτου του. 
Ὁ γιός του Δημήτριος μὲ Β. Διάταγμα (Ἐφημ. Κυβερνήσεως 1845, σελ. 50.) τῆς 12ης Ἀπριλίου 1825 εἶχε τὸ δικαίωμα νὰ φέρη τὴν στολὴ τῶν ἀκολούθων ἀξιωματικῶν τοῦ Στρατοῦ. 

← Αρχή της δεδηλωμένης...«Τίς πταίει»;   |   Μια σταγόνα Catastroika →

1821.Ο ήρωας της Ηλείας Βιλαέτης και ο προδότης Νενέκος!

Πλάτων Πισατίδης 

Απρίλιος-Μάϊος του 1827.Η Επανάσταση πνέει τα λοίσθια.Ο Ιμπραήμ με τους αράπηδες έχει διαλύσει τους πάντες και τα πάντα.Όμως όχι μόνος του.Η ηλιθιότης των περισσοτέρων από τους οπλαρχηγούς που νόμιζαν τον εαυτό τους ως τον αδιαφιλονίκητο τάχα αρχηγό της Ελλάδας,είχε προκαλέσει τον εμφύλιο σπαραγμό.

Μόνος ο Κολοκοτρώνης στην Πελοπόννησο,προσπαθούσε να κρατήσει τα προσχήματα και την Επανάσταση στη ζωή!
Αφού τον προηγούμενο χρόνο ο Ιμπραήμ είχε δηώσει και κατακάψει σχεδόν όλη την Πελοπόννησο,την άνοιξη του 1827...Ας αφήσουμε όμως τον Παπαρρηγόπουλο να μας πει τη συνέχεια: [...Και επελθόντος του έαρος,1827,εξώρμησε πάλιν,κατά Απρίλιον,επί την δυτικήν Πελοπόννησον.Αλλά τότε μετέβαλεν επί τινα χρόνον σύστημα.Αντί να εκδηοί ανηλεώς την χώραν,ήρχισε να περιποιήται οπωσούν τους κατοίκους,να φείδηται των σπαρτών,να πληρώνη όσα προς χρήσιν του στρατού ελάμβανεν.Εάν αναλογισθώμεν,ότι πεσόντος τότε του Καραϊσκάκη,εφάνη εκλιπούσα πάσα ελπίς,και ότι τρίτον ήδη έτος οι άνθρωποι αυτοί έπασχον όσα η κάλαμος δεν δύναται να περιγράψη,δεν θέλομεν απορήσει,ότι ουκ ολίγοι εν τη απογνώσει αυτών ήρχισαν να υποτάσσωνται,δελεαζόμενοι υπό των επιεικών του δορικτήτορος τρόπων.Η στιγμή υπήρξε κρίσιμος,διότι το μόλυσμα διαδιδόμενον από των δυτικών εις τας ανατολικάς επαρχίας,ηδύνατο να καταφέρη πληγήν καιρίαν εις την και άλλως πνέουσαν τα λοίσθια επανάστασιν.Τότε ο Κολοκοτρώνης προσήνεγκε τελευταίαν και μεγάλην εις την Ελλάδα εκδούλευσιν.Αδυσώπητος εξεγερθείς κατά της προδοσίας,διέταξε να δράξωσι τα όπλα πάντες από 15 μέχρις 60 ετών,ηπείλησε δια πυρός και σιδήρου τους υποτασσομένους και βαρύν κατήνεγκε τον πέλεκυν της εθνικής δικαιοσύνης κατά του επισημοτέρου εξ αυτών,του Ηλείου Νενέκου.Δεν ήτο εν τούτοις αιμοβόρος ο ανήρ' και όταν είς των γενναίων αυτού υπασπιστών,ο καπετάν Βασίλης ο Αλωνιστιώτης,τον παρετήρησεν ότι ο Νενέκος δεν ήτο μόνος,αλλά και άλλοι ήσαν άξιοι της αυτής τιμωρίας,ο Κολοκοτρώνης απεκρίθη,ότι δεν υπήρχον περί τούτων αποχρώσαι αποδείξεις.Επιμένοντος δε του υπασπιστού,"καϋμένε Βασίλη,τον είπε,Τούρκος είσαι," και έκτοτε διετέλεσεν επιλεγόμενος Τουρκοβασίλης ο Αλωνιστιώτης εκείνος μαχητής.]
Παπαρρηγόπουλος,ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ,βιβλίον δέκατον πέμπτον,σελ.242,εκδόσεις ΓΑΛΑΞΙΑ-ΕΡΜΕΙΑΣ. 
Ομολογώ ότι,μέχρι τώρα ενώ άκουγα να λένε τους προδότες "Νενέκους",δεν είχα υπόψιν μου το παραπάνω ιστορικό γεγονός!
Ομολογώ,πάλι,ότι ντρέπομαι ως Ηλείος για τους προδότες που παρήγαγε ο τόπος που γεννήθηκα.Καυχιόμουν μέχρι τώρα για την πρώτη αιματηρή μάχη,έστω και χαμένη,που έγινε στις 10 Μαίου του 1821 στα αμπέλια της κοιλάδας του ποταμού Ενιππέα,κοντά στο χωριό Λαντζόϊ,μεταξύ των Τουρκαλβανών του Λάλα από τη μία και 100 περίπου παλλικαριών από τον Πύργο και τα περίχωρα με αρχηγό τον Βιλαέτη,τον Πυργιώτη που με τον ενθουσιασμό του,αλλά χωρίς καμία εμπειρία πολεμική,προκάλεσε τους τρομοκράτες Τουρκαλβανούς που διαφέντευαν όλη τη δυτική Πελοπόννησο,αυτά τα αιμοσταγή τέρατα που έσφαζαν μέχρι και τις γάτες,σε μάχη.Δεν υπήρχε πιο εύκολος αντίπαλος για τα λυσσασμένα τσακάλια τους Τουρκαλβανούς,που θεώρησαν προσβολή το σήκωμα του κεφαλιού από τους Έλληνες.Περικύκλωσαν τα παλλικάρια μας μέσα στα κλήματα και τα κατέσφαξαν μέχρις ενός!Τιμή και δόξα στους δεύτερους αυτούς "300" της Ελλάδας!
Ήταν αυτή η θυσία των 100 του Βιλαέτη του Πυργιώτη,που έδωσε πνοή και πίστη στους Έλληνες ότι μπορούν και πρέπει να ξεσηκωθούν!Ήταν το αίμα που χύθηκε με τιμή για της Πατρίδος την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,που έκανε κάθε νέο και γέρο σε όλη την Πελοπόννησο να ξαναθυμηθεί τους 300 του Λεωνίδα και να αγριέψει!Να φέρει στη μνήμη τους όσα μεγάλα τους σιγοψιθύριζαν στα όνειρά τους,ο Λεωνίδας,ο Κυναίγειρος,ο Αισχύλος,ο Μιλτιάδης,ο Θεμιστοκλής,ο Αλέξανδρος...
Και ήταν νωπά μάλιστα όλα αυτά,ειδικά στην Ηλεία,που ένας δάσκαλος,ο Κρεστενίτης,μάθαινε στα παιδιά μερικά χρόνια πριν ξεσπάσει η Επανάσταση,την ΙΣΤΟΡΙΑ προ Βυζαντινής εποχής,δίνοντας ο ίδιος το παράδειγμα αλλάζοντας το όνομά του σε Λυκούργος!

Διαβάζουμε από το βιβλίο του Στυλ. Μιχόπουλου,"ΒΥΖΑΝΤΙΟ,ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΚΛΗΡΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ",εκδόσεις ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ: [...Ο Ν.Σπηλιάδης περιγράφει όσα είχαν συμβή,λίγα χρόνια πριν από την εθνεγερσία του 1821,σχετικώς με τα αρχαιοελληνικά ονόματα.
"Είναι παράδοξον η μανία,ήτις εκυρίευσεν εις τους Έλληνας,του να δίδωσιν εις εαυτούς και εις τα παιδιά των τα ονόματα των προπατόρων μας.Εις τον Πύργον ο Λυκούργος Κρεστενίτης,διδάσκων τα γράμματα προ της επαναστάσεως,αφού έδωκεν εις τον εαυτόν του το όνομα του αθανάτου νομοθέτου των Σπαρτιατών,έδωκε και εις τους μαθητάς του όλα τα ονόματα των μεγάλων ανδρών,όσα είναι το καύχημα των αιώνων.Και ευρίσκει τις σήμερον τους Σωκράτας,τους Πλάτωνας,τους Αριστείδας,τους Σόλωνας κ.λπ.Και μέχρι τινός έκαστος ωνομάζετο όπως τον εδόκει.Αλλά μετά ταύτα και οι ιερείς μας,αντί να βαφτίζωσιν τα παιδιά των Ελλήνων και να δίδωσιν ονόματα των αγίων μας,δίδουσι και αυτοί ελληνικά ονόματα.Ακούει τις λοιπόν και τους αχθοφόρους Σωκράτας καλουμένους".
Ο Αλή Πασάς κατάλαβε ότι κάτι συμβαίνει,γιατί είπε: "Εσείς οι Έλληνες μπρε κάτι μεγάλο έχετε στο κεφάλι σας.Δεν βαφτίζετε πια τα παιδιά σας Γιάννη,Πέτρο,Κώστα,παρά Λεωνίδα,Θεμιστοκλή,Αριστείδη.Σίγουρα κάτι μαγειρεύετε".]